Bu arabalar genel olarak robot araba olarak bilinmektedir, sürücüsüz arabada denilebilir. Otonom arabalar etraftaki nesneleri algılayarak sürücü desteği yada sürücüsüz hareket edebilen araçlar olarak tanımlanabilir.
Otonom arabalar, üzerinde bulunan çeşitli elektronik sistemler ve sensörler sayesinde yarı sürücülü yada sürücüsüz şekilde kendi kendine hareket edebilen robot araçlardır. Otonom arabalar genel olarak, uygun sürüş yollarını, yollardaki bir takım engelleri ve ilgili trafik işaretlerini tespit edip analiz eder.
Otonom Arabaların Çalışma Prensibi
Otonom arabalar, GPS, araç kameraları , lidar radar, yardımcı elektronik sensörler ve bilgisayar yazılımları gibi bir çok gelişmiş yazılımları kullanarak çevrelerini algılamayı sağlayan bir çok sensörü bünyesinde bulundurarak gelişmiş sistemlerden oluşmaktadırlar. Bu özellikli arabalar, otomatik pilot özelliğini, aracın tekerleklerinde mevcut olan ultrasonik sensörler ve çeşitli teknolojik sistemler desteği ile hızlanan, yavaşlayan ve frenleme yapan, kendi kendine park eden ve diğer arabaların konumlarını tespit etmesi ile oluşmaktadır. Bu sensörler sadece araba tekerleklerinde bulunmayıp bir otonom arabanın bir çok farklı bölgesinde yer alır. Bu sensörler, topladığı bütün verileri araç içerisindeki merkezi bir bilgisayar sisteminde bulundurmaktadır. Çok hızlı bir şekilde alınan bu bilgiler yine aynı seviye hızla analiz edilerek hızlanma, ani frenleme, yavaşlama, ve direksiyon hareket görevlerini otomatik pilot yardımıyla gerçekleştirir.
Otonom arabalar, üzerindeki gelişmiş kontrol sistemleri vasıtası ile yapay zeka destekli araçlar uygun yolları, yollarda bulunan çeşitli engelleri ve işaretli alanları tanımlamak ve tespit etmek için için ilgili verileri toplar ve analiz eder. Otonom araçlar ile ilgili bu teknik donanımları aşağıda sizlere kısaca açıklayalım.
Radar: Çeşitli radyo dalgaları sayesinde otomobilin etrafında bulunan nesneler arası mesafe, bu nesnelerin yönü ve hızları hakkında detaylı veriler elde etmeye yarar. Olumsuz hava koşullarında yeterli olmayan yüksek çözünürlüklü diğer sensörlere destek sağlamak için kullanılmaktadır.
Lidar (Light Detection and Ranging): Bu teknoloji, coğrafi verileri bünyesinde toplayarak üç boyutlu haritalara yansıtarak çevresel olarak modelleme yapılmasına yardımcı olur. Radar sistemine göre bu sistem, daha yüksek çözünürlüklü Lidar sistemi etrafına lazer ışınları yayar ve bu şekilde çalışır.
Araç Kameraları : Araç kameralarından elde edilen bir çok veri, araba içerisindeki bilgisayar yazılımı sayesinde hızlı bir şekilde işlenerek arabanın çevresinde bulunan detaylı bilgilerin tespit edilmesine yarıyor.
Sensörler : Araç GPS takibini ve çevredeki nesnelerin tespit edilmesi için kullanılan ultrasonik sensörlerin dışında arabanın hızını ölçen çeşitli teknolojik donanımları bulundurmaktadır.
Bilgisayar Yazılımları : Otonom arabaların merkezi beyni olarak da tanımlanmaktadır. Veri ölçme sistemlerinin sensör verilerini etkili olarak hızlı bir şekilde işlemek ve güncel bir ara yüz oluşturma gibi görevleri üstlenmektedir.
Otonom arabalar konusundan bahsetmişken bu konu üzerine üzerinde geliştirmeler yapılan yerli arabamız togg başlıklı makalemizi de incelemenizi tavsiye ederim.
Günümüzde Otonom Sürüş Seviyeleri Aşağıdaki Gibidir
Otonom otomobil sektöründe ortak bir nokta oluşturmak için, Dünyadaki araba üreticileri tarafından ortak olarak hazırlanmış 6 farklı otonom araç seviyesi aşağıda bulunmaktadır.
Seviye 0 (Otomasyon Yok)
Otonom özelliği olmayan bir arabayı tanımlamaktadır. Arabada sürüş durumunda, bütün sorumluluğun tamamen sürücüye ait olması denilebilir. Bu seviyede, aracın direksiyonu, hızlanma, fren yapma, aracı park etme ve arabayı yönlendirmek için yapılan tüm manevralar mevcut olmak üzere arabanın bütün hareketlerinin kontrolü tam anlamıyla araç içerisindeki sürücüye aittir. Bugün yollarda hareket halinde olan çoğu standart otomobiller ‘‘Seviye 0’’ olarak belirtilmektedir. Bu seviyede arabalar manuel kontrol edilmektedir. Araba sürücüsüne destek olacak çeşitli sistemler olsa da sürücü arabanın sürüş ve kontrol görevini üstlenmektedir.
Seviye 1 (Sürücü asistanı)
Bu seviyede de tüm sorumluluk sürücüye aittir. Ancak bir takım çeşitli durumlarda, arabanın direksiyon yardımı, hızlanması, frenleme yardımı gibi durumlarda, sürücüye yardımcı olabilmektedir. Bu seviye arabalarda araç içi bir sürücü destek sistemi bulunmaktadır. Araba sürücüsü arabayı kontrol etmek ve sürmekten sorumlu olup her hangi bir duruma karşıda müdahale edecek şekilde olmalıdır.
Seviye 2 (Kısmi otonom)
Bu otonom seviyesinde kontrol sistemi arabanın izin verildiği çeşitli durumlarda aracın direksiyonunu ve hızı kontrol altına alır. Sürücü müdahalesi olmadan çalışan bu sistem belirli algoritmalar ile direksiyon manevrası, arabanın hızlanması, çeşitli durumlarda yavaşlama ve frenleme gibi görevleri yapabilir. Bu durumda sürücü, her zaman olası durumda arabaya müdahale edebilecek durumda olup bu sistemi sürekli takip ederek denetlemelidir. Kısmi otonomda, genel olarak sorumluluk sürücüye ait olmaktadır. Bu otomasyona örnek araçlar olarak, Genesis, Hyundai ve Kia marka arabalarda kurulu olarak bulunan otoyol sürüş asistanı sistemi örnek gösterilebilir.
Seviye 3 (Koşullu otonom)
Koşullu sürüş otomasyonu olarak bilinen seviye 3, arabanın direksiyonunu ve hızı kontrol eder. Bu sistem çeşitli sürücü destek sistemleri ve yapay zeka teknolojisini kullanmaktadır. Sensörleri ile çevre kontrolünü sağlayabilir. Çevrede değişiklik gösteren çeşitli yol koşullarına göre kararlar vermek için araba sürücüsünün teknolojiyi denetlemesine ve kontrol etmesine gerek yoktur. Bu seviyeye sahip otonom bir araç, sürücü dikkatine gerek duymadan, 60 km/h altında hız yapabilecek şekilde geliştirilmiştir. Ama yine de oluşabilecek bir sistem arızası yada olası durumlar için araç sürücüsünün hazırda beklemesi gerekir. Sonuçta bu teknolojiler yeni geliştirilmiş olup bir süre kontrol altında takip edilmesi gerekmektedir.
Seviye 4 (Yüksek Sürüş Otomasyonu)
Bu otomasyonu seviye 3’ ten ayıran en önemli fark ise, trafikte seyreden araba, istenmeyen durumlarla karşı karşıya kalınması durumunda ya da bir sistem arızası olduğunda yüksek otomasyon arabalarının bu olaylara müdahale edebilme özellikleridir. Burada sürüşün bütün aşamaları seviye 4 sistem tarafından kontrol edilmektedir. Bu seviyede özelliğinde olan bir araba kendi başına sürüş modunda çalışarak sürücü etkileşimine çok fazla gerek duymamaktadır. Bu teknolojide olan otomobiller, belirlenmiş olan A Noktası ile B Noktası arasında seyahat edilebilecek durumda programlanarak belirli coğrafi sınırlar içerisinde belirleneceklerdir. Çeşitli şiddetli hava koşulları olan yollar gibi bazı olumsuz koşullar, Bu seviyede olan otonom arabaları sınırlayabilir hatta iptal bile edilebilir. Yüksek sürüş otomasyonu teknolojisi, daha çok sürücü olmayan akıllı taksi ve toplu taşıma araçlarında kullanıma yönelik olarak geliştirilmiştir.
Seviye 5 (Tam Sürüş Otomasyonu)
Otomasyon seviyelerinin en yüksek seviyesi olan Seviye 5, arabalarda insan dikkatine ihtiyaç duyulmamaktadır. Sürücünün sürüş görevi artık tam anlamıyla ortadan kalkmaktadır. Tam sürüş otomasyonunu, bir arabanın herhangi bir sürücü müdahalesi gerekmeden her yerde ve her türlü koşullarda kendi başına hareket edebileceği olarak düşünebiliriz. Bu otonom seviyesinde bir araba, herhangi bir coğrafi sınırla sınırlandırılmayıp kötü hava koşullarından etkilenmeden yolcuları herhangi bir sürücüye gerek duymadan konforlu ve sağlıklı bir şekilde bir seyahat ettirebilmektedir. Seviye 5 özelliğindeki arabaya tek insan müdahalesi, sadece bir varış noktası belirtmek olabilir.
Bu seviye arabaların kullanım davranışları, yüksek deneyimli usta şoförlerin bile üstünde olacaktır. Şöyle ki seviye 5 özelliği olan arabalara direksiyon veya fren ve gaz pedalı yerleştirilmemesi bile düşünülmektedir. Bu şartlarda günümüz trafiğinde, tam sürüş otomasyonu olan arabalar şuan da bulunmamaktadır.
Diğer bir konumuz olan Hibrit teknolojisi başlıklı makalemize bağlantıdan bakabilirsiniz.
Sağlıcakla Kalın.
