Arabalar gündelik hayatımızın önemli bir parçası haline gelmekte. Bizler arabalarla bir yerden bir yere giderek işlerimizi yapıyoruz. Bunun dışında ise zaman zaman seyahatler, geziler yapıyoruz. Araba sürmek hepimizin sevdiği zevkli bir uğraştır. Fakat bu durum trafikte çekilmez oluyor.
Ama bu hareket eden makineleri serbest zamanda ya da trafik olduğu durumlarda kısaca ihtiyaç durumunda nasıl durdurabileceğimizi biliyor muyuz? İnsan gücünün durduramadığı bu arabaları ne durdurabilir?
Tarihten günümüze kadar arabalar üzerinde birçok teknolojik çalışmalar yürütülmüştür. Her şey arabadaki insanların kazasız ve güvenli bir şekilde yolculuk yapabilmesi için oluşturulmuştur. Merak edeceğiniz üzere bir arabada birçok sistem mevcuttur. Bu sistemler ayrı gruplar halinde birbirleri arasında müthiş bir uyum içerisinde çalışmaktadır.
Otomobilleri durdurmak için ise araba üreticileri bunun için arabalarda sürüşü kontrol altına almak ve kazaların önüne geçmek için çeşitli sistemler geliştirmişlerdir. İnsanların güvenli bir sürüş yapabilmesini sağlamak için bu sistemleri araba üretim sürecine dahil etmişlerdir.
Kontrollü araba sürmek için bu durumda araba üreticilerinin dahil ettikleri arabalarda bulunan fren sistemi yardımımıza koşuyor. Bir arabayı üretmek beraberinde birçok sistemi de yanında getiriyor. Arabaları hareket ettirmek önemli olduğu gibi durdurması çok önemli ve merak edilen bir konudur.
Arabalarda fren sistemi
Bu sistem hareket halindeki arabanın dört tekerine birden sürtünme gücü uygulayarak arabanın kontrollü bir şekilde durmasını veya yavaşlamasını sağlayan önemli ve güvenli sistemlerden birisidir.
Araba fren sistemi çalışırken arabalarda bulunan yüke göre durma mesafesi değişebiliyor. Tabi otomobillerin büyüklüklerine, motor güçlerine göre fren sistemlerinin profesyonellikleri de artıyor. Mesela yük taşıyan büyük kamyonlar için yapılan firen sistemleri daha profesyonel olabiliyor.
Arabalarda fren sistemi çeşitleri ve görevlerini ele alabilecek olursak, arabanın sürüş esnasında hızını azaltmak, hareket halindeki arabayı durdurmak ve arabayı park halinde veya durduğu yerde sabitlemek şeklinde açıklayabiliriz.
Arabalarda fren sistemi çeşitleri kolay bir şekilde açıklayacak olursak. Üç ana başlık altında açıklanabilir.
Bunlar şu şekildedir;
-El freni
-Ayak freni(servis)
-Yardımcı fren sistemleri
Bütün arabalarda fren sistemi çeşitlerinin merak edilen kısa detaylarına aşağıda bir göz atalım isterseniz.
El freni
EPB freni
Bu sistem bazı arabalarda el freni yerine kullanılır. EPB de fren kaliperleri ile aracın motoru birbirlerine bağı şekildedir. Aracın kontrol panelinde bulunan düğme yardımı ile çalışır. Elektronik Park Freni Olarak Bilinir.
Ayak freni(servis)
Ayak freni hepimizin bildiği arabalarda bulunan standart fren sistemidir. Ayağımız ile kontrol edebileceğimiz bir pedal bulunur. Ve pedala basarak arabamızı durdurur veya yavaşlatırız. Arabalardaki bu fren sisteminin de Hidrolik ve Havalı fren sistemi olarak iki çeşidi bulunur.
Hidrolik Fren Sistemi
Bu sistemde arabanızı frenlemeyi(sürtünmeyi) oluşturmak için, ayağımız pedala baslığında hidrolik basıncından doğan gücün fren mekanizmalarına iletilmesini sağlayarak frenleme işlemini tamamlamaktır.
Havalı Fren Sistemi
Bu fren sisteminde ise hidrolik yerine hava kullanılır. Bu Sistem genellikle inşaat araçlarında kullanılan bir sistemdir. Bu tür araçlara rastlamışsınızdır. Evet bunlar “tıs tıs” ses çıkartan kamyonlar. Frenleme sistemi ise bir hava ile dolan kompresör yardımı ile oluyor. Ayağımız yine pedala bastığında sistem havayı boşaltıyor ve frenleme tamamlanıyor. İşte bu araçlar da her fren yaptıklarında boşalan havadan dolayı bizim dikkatimizi çeken bir ses çıkartıyor.
Yardımcı fren sistemleri
Arabalardaki bu fren sistemi çeşitleri de arabalarda ana frenleme işlemine yardımcı olan teknolojik donanımlardır. ABS, ASR, ESP, EBD şeklinde çeşitlendirebiliriz.
ABS Fren Sistemi
Bu fren sistemi normal fren esnasında otomobile destek sağlıyor. Normal frenleme işleminde uygulanan sürtünme gücü tüm tekerlere eşit şekilde aktarılır. Bu durum çoğu zaman arabanın fren yaparken kaymasına neden olur. Bu sistem sürtünme gücünü kontrol ederek bazı tekerleri diğerlerinden daha az dönmesini sağlar. Ya da bazı tekerlerin dönmesine izin verir. Bu şekilde güvenli bir frenleme işlemi gerçekleşmiş olur.
ASR Fren Sistemi
Bu sistem arabada giderken ani bir gaz verme durumunda arabanın patinaj çekmesini engelliyor. Patinaj esnasında bu sistem devreye girerek ABS sitemi ile merak edici şekilde tekeri ve arabayı durduruyor.
ESP Fren Sistemi
Bu sistem yukarıdaki yardımcı sistemler olmadan bir arabaya dahil olmuyor. Arabanızın sürüş esnasında herhangi bir durumda yolda savrulmasını engelliyor. Fren çeşitleri arasında bu sistemin bana göre en güzel yanlarından biri de arabanızın sürüş esnasında sürekli olarak sizin davranışlarınızı takip ediyor. Herhangi bir dengesiz sürüş durumunda arabanızın tekrar yola girmesini sağlıyor.
EBD Fren Sistemi
EBD sistemi arabanızın ön ve arka kısmına uygulanan fren dağılımını eşit duruma getirir. Öne doğru giden bir arabanın fren yapması durumunda fiziksel olarak araba arkadan öne doğru kalkmaya çalışır. Bu olayı en iyi bisiklette fren yaptığımızda öne savrulurken hissederiz. Bunun gibi arabalarda da gerçekleşebilen bu durumu EBD sistemi sürtünme güçlerini düzenleyerek arabanın arka bölümünün yere yapışmasını sağlıyor.
MSR Fren Sistemi
Bu frenleme çeşidi arabalarda motor frenine yardımcı sistem olarak bilinir. Arabanın kaygan zeminlerde motor freninden oluşabilecek kayma veya yoldan çıkma sıkıntılarını ortadan kaldırır.
BAS Fren Sistemi
Bu araba freni sistemi araba sürerken ani fren yaptığımızda fren yolunu kısaltarak bize zaman kazandırır. Fren pedalına az basma gibi durumlarda bile otomobil freninin gerekli gücü uygulamasını sağlar.
Hild Holder Sistemi
Bu sistem rampa olan yerlerde aracımızı kaldırmak için bize destek sağlar. Arabalarda fren sistemi çeşitlerinin yardımcı sistemlerinden biri olan Hild holder sistemi yokuşta duran arabayı geriye kaydırmadan frenleyerek kaldırmasını sağlar. Kalkışta debriyaja basana kadar sistem otomobilinize frenleme yapar. Ve siz gaza bastığınızda arabanızda frenleme işlemi sona ererek araba güvenli bir şekilde geriye kaymadan eğimli rampada kalkar ve devam eder.
Motor Freni
Bir başka adıyla manyetik fren de diyebildiğimiz bu sistem, otomobilde gaz pedalından ayağımızı çektiğimiz anda arabada bulunan yine içerisinde merak edilen yavaşlama sistemleri sayesinde motor yavaşlar. Ve belirli bir zaman sonra durur.
Hızlı giden arabayı birden frenlemek yerine vites küçülterek ayağınızı gazdan kesin ve hafifçe frene dokunun. Motorun çalışma sisteminden ve küçük viteslerin yardımıyla daha sağlıklı aracınızı yavaşlatabilirsiniz. Sürekli araba freni mekanizmalarını da eskitmemiş olursunuz.
Fren sisteminin içerisinde yer alan balatalar ile ilgili detaylı bilgi için arabalarda bulunan balatalar adlı makalemize göz atabilirsiniz.
Artık bu makineleri nasıl kontrol altına alıp hakim olabileceğinizi biliyorsunuz. Güvenli bir sürüş için her zaman önünüzdeki araba arasında fren mesafenizi koruyun.
